Miloš Crnjanski – Stvaralački neponovljiva ličnost

Miloš Crnjanski pripadao je generaciji književnika koja je obilježila period od 20-ih pa sve do 70-ih godina prošlog vijeka, rekao je Dušan Marinković na predavanju o Milošu Crnjanskom u Biblioteci Prosvjete

Povodom 130 godina od rođenja Miloša Crnjanskog, 29. novembra u Biblioteci Prosvjete u Zagrebu sveučilišni profesor u penziji Dušan Marinković održao je predavanje o djelima ovog čuvenog književnika.

– Miloš Crnjanski pripadao je generaciji književnika i pjesnika koja je obilježila period od 20-ih do 70-ih godina prošlog vijeka i bio upisan u sve jugoslovenske književnosti. Bio je svjedok i učesnik nastajanja kulture u Kraljevini Jugoslaviji, da bi 40-ih bio skrajnut što je potrajalo do 1965. kad se vraća u Jugoslaviju i doživljava punu afirmaciju – rekao je Marinković, ističući da se Crnjanski u književnosti pojavio s reputacijom pjesnika bundžije s antiratnom lirikom.

Iako je 1918. pripremao dramu Maska, ona nikad nije odigrana, a dolaskom u Beograd, s Ivom Andrićem, Nikom Bartulovićem i drugima kasnije etabliranim književnicima piše u listu Književni jug, dok mu 1919. izlazi prva i jedina zbirka pjesama “Lirika Itake”.

– Bio je stvaralački neponovljiva ličnost; koliko god čitali njegove tekstove uvijek ga nanovo otkrivate – ocijenio je Marinković i podsjetio na zbirku Priče o muškom iz 1920. godine.

– “Dnevnikom o Čarnojeviću” iz 1921. Crnjanski mijenja svoju poziciju zbog nepostojanja glavnog lika. Zapravo svi njegovi junaci su narativne figure o kojima znamo tek neke detalje, a ne ličnosti – kazao je i potom govorio o “Seobama” za koje je rekao da su najbolje napisan roman između dva svjetska rata.

– Prva sveska govori o ratovanju Vuka Isakoviča u austrijskoj službi, dok je tema drugog dijela, štampanog 1962. i ne direktno povezanog s prvim, život Srba za vrijeme seobi u Rusiju. U tom dijelu Crnjanski piše o traženju Pavla Isakoviča da se iseli u Rusiju jer oficiri koji nisu bili katolici nisu mogli računati na visoke činove. Tada su mnogi prelazili iz Austrije u Rusiju i kao oficiri postizali respektabilne položaje. Knjiga završava raspletom i događanjima s njegovim potomcima u krajevima koje su naselili, gdje su mnoga mjesta nazivana imenima iz stare postojbine. Tako popis iz 1862. govori o 1.000 duša koje su se izjasnile kao Srbi, dok popis iz 1900. ne pronalazi nikoga, a s vremenom se i imenima mjesta, osim dva tri, gubi svaki trag – istaknuo je Marinković.

Spomenuo je i roman “Kod Hiperborejaca”, te memoare “Embahade” u kojima je Crnjanski opisivao svoju diplomatsku karijeru.

U brojnoj publici bile su i ličnosti iz srpske zajednice vladika pakračko slavonski Jovan, Dejan Jović, Čedomir Višnjić, Simo Rajić, Mirko Marković, Natalija Koprenica, i drugi.

Nenad Jovanović

izvor: Portal NOVOSTI